Sosyal girişimcilik giderek artan bir trenddir ve en çok merak edilen girişimcilik türlerinden biridir. Bu tür, geleneksel girişimcilikten farklı olarak kârın öncelikli olmadığı bir alandır; toplumsal fayda ön planda tutulur.
ABD merkezli Ashoka’nın kurucusu Bill Drayton, dünyanın ilk ve en geniş sosyal girişimcilik platformu olarak tanımladığı kuruluş için sosyal girişimcileri şu şekilde tanımlar: “Sosyal girişimciler, sadece balık vermekle veya balık tutmayı öğretmekle yetinmezler. Tüm balıkçılık sektörünü dönüştürünceye dek yılmadan çalışırlar.”
Sosyal girişimcilik giderek popülerlik kazanmakta olup sunduğu fırsatlar, kullanılan metodolojiler, örneklerinden önemi ve diğer pek çok yönüyle dikkat çekicidir. Bu bağlamda, ticari girişimciliğe kıyasla sadece kâr odaklı olmayıp daha büyük bir sosyal fayda hedefleyen sosyal girişimciliğe yakından bakalım.
Sosyal Girişimcilik Nedir?
Sosyal girişimcilik, kâr yerine toplumsal faydanın önceliğe alındığı bir girişimcilik türü olarak tanımlanabilir. Maddi fayda ve kâr ön planda olmaksızın toplumsal sorunların ortadan kaldırılmasına ve sistemlerin dönüştürülmesine yönelik girişimleri içerir. Bu kavram için birçok farklı tanım bulunmaktadır.
Sosyal Girişimcilik Başarı Faktörleri Neler?
Sosyal girişimcilik, kâr yerine toplumsal faydayı öncelikli kılar. Sosyal girişimciliği çevreleyen tanımlar ve girişimin kapsamı değişse de, temel mantık aynıdır. Sosyal girişimcilikte amaç, maddi kazanç elde etmek değil, kazanç sağlamanın yanında topluma fayda sağlamaktır. Girişimciler, kuracakları işletmelerin veya sunacakları hizmetin insanların yaşamlarını iyileştirip iyileştirmediğine odaklanırlar.
Sosyal girişimcilik, bir işletmenin belirli sosyal ve çevresel nedenler etrafında örgütlenmesidir. Kâr amacı gütmeyen kuruluşları, hayır kurumlarını ve aynı zamanda kar amacı güden sosyal girişimleri içerebilir.
Sosyal Girişimci Kimdir?
Sosyal girişimci, toplumun öncelikli sorunlarına çözümler getiren, başkalarının göremediğini görerek, sistemleri dönüştüren ve yeni yaklaşımlar bulan kişidir. Bu bireyler, toplumda olumlu değişiklikler yaratmak için risk ve çabayı üstlenmeye isteklidirler.
Sosyal girişimciler, iş dünyasında bir fark yaratmanın bir yolu olarak görürler ve geleneksel girişimcilerden farklıdır. Genellikle destekledikleri amaçlarla ilgili kişisel deneyimleri vardır ve bu da işletmelerinin misyonuna ilham verir.
Sosyal girişimciler yarattıkları işleri, dikilen ağaçları veya yatırım yaptıkları bir hayır kurumuna yapılan bağışları gibi farklı ölçütlere odaklanırlar.
Sosyal Girişimcilik Önemi Nedir?
Sosyal girişimcilik, toplumsal fayda sağlama amacıyla kâr elde etmekten farklıdır. En önemli özelliği topluma fayda sağlama amacıdır. Bunun yanı sıra, sosyal girişimcilik sürdürülebilir bir çevre ve toplum düzenine katkıda bulunur. Çevre duyarlılığı yüksektir ve kaynakların verimli kullanılması konusunda farkındalık yaratır. Ayrıca, işsizlik, açlık, eğitimsizlik gibi toplumun öncelikli sorunlarına çözümler üretmeye çalışır.
Sosyal girişimcilik, ekonomik değer yaratır; istihdam oluşturur, gelir üretir ve yaşadığı veya faaliyet gösterdiği bölgenin veya ülkenin ekonomik yenilenmesine katkıda bulunur.
Sosyal girişimcilik, ayrıca sosyal değişim için bir katalizör görevi görür ve topluma sosyal değer sunar. Sosyal girişimciler, başkalarına iyi şeyler yapmaları için ilham verirler.
Sosyal girişimcilik, hükümet politikalarını da etkileyebildiği için kurumsal sosyal sorumluluğu yeniden şekillendirmeye yardımcı olur.
Hayat kurtarıcı etkilere sahip olabilir. Örneğin, sosyal girişimcilerin çabaları doğrudan hayat kurtarma yeteneğine sahip olabilir. Jane Chen’in küresel girişimi Embrace, düşük doğum ağırlıklı bebekleri hastanelerde elektrik kesintisi olduğunda bile sıcak tutan bir cihaz olan Embrace Warmer ile pek çok hayatı kurtarmıştır.
Sosyal Girişimcilik Örnekleri Nedir?
- TOMS: Satılan her ayakkabı için ihtiyaç sahibi çocuklara bir çift ayakkabı verme modeliyle bilinir.
- The Shoe That Grows: En az 5 yıl giyilebilen büyüyen ayakkabılarıyla ihtiyaç sahibi çocuklara yardım eder.
- d.light: Güvenilir elektriğe erişimi olmayan kişilere taşınabilir güneş lambaları sağlar.
- Opower: İnsanlara enerji tüketimlerini karşılaştırma olanağı tanır ve enerji tasarrufu tavsiyeleri sunar.
- Wikipedia: Dünya çapında yüz binlerce katılımcı tarafından ortaklaşa yazılan ve düzenlenen ücretsiz bir ansiklopedidir.
- Specialisterne: Otizm ve Asperger sendromu olan bireyler için iş fırsatları yaratır.
- Toyi: Doğa dostu, yaratıcı bir oyun kiti olarak çocukların hayal güçlerini destekler.
- e-bursum: Burs arama sürecindeki sorunlara çözüm olur ve burs sağlama platformu olarak hizmet verir.
Sosyal Girişimcilik Türleri
Sosyal girişimcilik, farklı doğaları gereği çeşitli araçlar kullanır ve bu araçları kolaylaştırmak için farklı stratejiler izler. Genel olarak, toplumsal sosyal girişimcilik, kâr amacı gütmeyen sosyal girişimcilik, dönüşümcü sosyal girişimcilik ve küresel sosyal girişimcilik olmak üzere dört ana türü vardır.
Ticari Girişimcilik Nedir?
Ticari girişimcilik, üretim faktörlerinin kâr amacıyla bir araya getirilme sürecini yansıtır. Kâr elde etmek ana hedeftir ve işletme sahibi, belirlediği alanda iş kurar ve bu süreçte gerekli olan sermayeyi kendisi sağlar.
Ticari Girişimcilik ve Sosyal Girişimcilik Farkları
- Ticari girişimcilik kâr odaklıdır, sosyal girişimcilik ise topluma fayda sağlama odaklıdır.
- Ticari girişimcilik daha fazla risk almayı gerektirirken, sosyal girişimcilik topluma fayda sağlayacak alanlara odaklanır ve büyük riskler almaktan ziyade sosyal sorunlara çözüm arar.
- Ticari girişimcilik, ürün ve hizmetlerin satışıyla finanse edilirken, sosyal girişimcilik için bağış toplama etkinlikleri kullanılabilir.
- Ticari girişimciler, pazar araştırması yaparak ürünlerini piyasaya sürerlerken, sosyal girişimciler aynı derecede pazar araştırması yapmak zorunda değillerdir.
- Ticari girişimciliğin sunduğu ürün ve hedeflediği pazar konusunda daha fazla özgürlüğü vardır, sosyal girişimciliğin ise bu konuda kısıtlamaları olabilir.
Sosyal girişimcilik, toplumun en acil sorunlarına yenilikçi çözümler getirme ve kalıcı değişimler sağlama yolunda büyük bir potansiyel taşır. Sosyal girişimciler, iş yapma biçimleri ve girişimleriyle toplum için uzun vadeli etkiler yaratmaya odaklanır.
